Tak, tak, wrzesień to miesiąc szkoły, dzieci i… mandatów za spóźnienia na lekcje! (To nic, że już jest październik…) Zapomnijcie, kochani rodzice, o pisanych odręcznie usprawiedliwieniach opisujące enigmatycznie „awarię budzika”, „ważne sprawy rodzinne”, czy „ucieczkę autobusu”.

Poniższe historie pochodzą od moich własnych koleżanek mieszkających w kantonie Vaud. Dlatego uprzedzam – być może inne kantony nie mają tych samych problemów. Tego nie wiem, i liczę oczywiście na Wasze komentarze!

Jak zaczęła się ta cała historia? Pewnego upalnego wieczoru siedziałam sobie w knajpce przy lampce wina ze swoimi koleżankami Polkami z okolic Lozanny. Jedna z nich zaczęła się skarżyć, że musi kupić bardzo drogie bilety lotnicze z Polski do Szwajcarii po wakacjach, żeby dzieci mogły uczestniczyć w pierwszym dniu szkoły.

–       A właściwie dlaczego? – zapytałam. – Wrócisz dzień po, napiszesz jakieś zgrabne usprawiedliwienie. Przecież pierwszego dnia i tak nic się ważnego nie dzieje!

Pięć okrągłych par oczu spojrzało na mnie z niedowierzaniem.

–       Od razu widać, że nie masz dzieci!

I tak oto poznałam ciekawe historie usprawiedliwieniowo-sądowo-nieobecnościowe moich koleżanek. Dwie z pięciu otarły się o naprawdę poważne konsekwencje związane ze zwolnieniem swoich dzieci z lekcji – to całkiem niezły bilans! A tymczasem posłuchajcie historii Lidki.

Gdy dziewczynki Lidki były małe i chodziły jeszcze do przedszkola, kilka razy zdarzało się jej je zwalniać na tydzień – dwa tygodnie ze względów zawodowych. Co dziwne – jak Lidka opowiadała – dyrektor zawsze bardzo niechętnie udzielał jej na to zgody. Ostatnim razem, gdy starsza córeczka była już w zerówce i gdy prosiła o zwolnienie dziecka na 1 dzień, dyrektor wezwał ją na rozmowę i powiedział, że to jest ostatni raz, gdy udziela takiego pozwolenia. Na szczęście przez kolejne dwa lata nie było takiej potrzeby! Dziewczynki jednak rosły zdrowo i nieubłagalnie zbliżała się taka jedna majowa okazja, do której cała rodzina się porządnie przygotowywała. Pewnie możecie sobie wyobrazić ilość kombinowania i logistyki, jeśli się mieszka w Szwajcarii, a organizuje komunię swoich dzieci w Polsce. Ostatnia rzecz, jaką należało zorganizować, to pozwolenie na opuszczenie 2 – 3 dni zajęć, żeby dziewczynki mogły wziąć udział przynajmniej dwa razy w uroczystościach Białego Tygodnia. Wydawało się to na tyle ważną okazją, że uzyskanie zgody miało być jedynie formalnością.

A jednak! Na złożone w odpowiednim czasie pismo z obszernymi wyjaśnieniami polskich tradycji, dyrektor odpowiedział oficjalnie „KATEGORYCZNE NIE! Nie ma zgody na chociaż jeden opuszczony dzień w szkole!”.

Konsternacja. W Polsce wszystko zaklepane na ostatni guzik. Dziewczynki z radością głaszczą swoje sukienki, rodzina zjeżdża się z wszech stron świata na tą okazję, obiad zamówiony. Czy mamy wracać nocą w niedzielę po komunii, żeby od razu z samochodu odstawić nieprzytomne dziewczynki do szkoły? Rodzice umówili się z dyrektorem na rozmowę.

I tutaj kilka słów kontekstu: Lidka to wykształcona dziewczyna znająca języki obce i świadoma ideałów pluralizmu Szwajcarii, jedności w różności, otwarcia na inność. W dodatku uczciwa, dlatego zamiast zadzwonić w poniedziałek pokomunijny i powiedzieć po prostu, że dzieci są chore, starała się wytłumaczyć tą całą absurdalną sytuację.

Rozmowa z dyrektorem wyglądała tak:

–       …Komunia to bardzo ważne wydarzenie religijne w życiu polskich katolików.

–       Komunię może sobie przecież pani zorganizować w Szwajcarii.

–       Po pierwsze, moja cała rodzina mieszka w Polsce i zorganizowanie tego w Szwajcarii byłoby bardzo trudne logistycznie, a po drugie już wszystko jest dopięte na ostatni guzik.

–       O której jest ta komunia?

–       O 12, ale…

–       To dlaczego godzinkę po nie możecie wsiąść do samochodu i wrócić do Szwajcarii?

–       Po pierwsze, to jest piętnaście godzin drogi, czy Pan sobie wyobraża w jakim stanie będą dzieci w szkole w poniedziałek, gdy im zapewnię taki maraton, a po drugie…

–       To do Polski nie macie samolotów?

–       A po drugie to tradycją jest uroczysty obiad po komunii, a później o 17 kolejne spotkanie w kościele.

–       W Szwajcarii nie mamy takich tradycji po komunii.

–       A my w Polsce mamy!

–       Mieszkacie tutaj, dlaczego się nie integrujecie?…

Możecie sobie wyobrazić wpienienie Lidki. Dyrektor przecież nie rozmawiał przy pomocy tłumacza z jakąś zakwefioną, zahukaną, totalnie zanurzoną w swojej kulturze babeczką, ale ze współczesną, wykształconą, pracującą kobietą, z którą przecież rozmawiał w SWOIM języku. Kto by powiedział, że ona właśnie nie jest dobrze zintegrowana?

Po długich dyskusjach dyrektor zgodził się dać tylko jeden dzień wolny: poniedziałek po komunii. Wobec tego cała rodzina chcąc-nie chcąc zaplanowała powrót w poniedziałek, żeby dziewczynki mogły się wyspać i we wtorek iść już do szkoły.

Pan Bóg jednak ze swoim typowym sarkazmem nawiedził Panią Domu gorączką. I tak, już wieczorem po komunii Lidka miała 40 stopni i nie była w stanie ruszyć ni ręką ni nogą. Następnego dnia raniutko rodzina poszła do lekarza, a Lidka otrzymała antybiotyki i zakaz podróżowania w tym stanie. Lekarz okazał się na tyle niegłupi, że wypisał jej obszerne oświadczenie o stanie zdrowia po angielsku, Lidka zadzwoniła do szwajcarskiej szkoły dziewczynek i powiadomiła o całej sytuacji. Pamiętając jednak o poprzedniej ostrej rozmowie z dyrektorem, oczekiwała solidnych konsekwencji i dlatego już w środę wieczorem, gdy była może niezbyt doleczona, ale już w miarę sprawna, wybrała się razem z całą rodziną z powrotem do Szwajcarii.

W Szwajcarii, pomna wagi orzeczenia o stanie zdrowia od szwajcarskiego lekarza, jak najszybciej udała się do przychodni. Ale mijały miesiące i zdawało się, że cała sytuacja poszła w zapomnienie, aż do… otrzymania oficjalnego pisma z prefektury (takiego naszego „szybkiego sądu”) z wezwaniem na rozprawę całej rodziny 25 lipca bez możliwości przełożenia terminu. Nie wspomnę o tym, że dawanie nieprzekładalnego terminu dla całej rodziny w środku wakacji było naprawdę ryzykowne. Tym razem jednak się upiekło – wyjazd wakacyjny był zaplanowany na kilka dni po rozprawie.

Rozprawa wyglądała tak: na podwyższeniu za wielkim biurkiem siedziała sędzina ubrana w oficjalną togę, a przy specjalnym biurku po lewej – stenotypistka. Po odebraniu przysięgi o mówieniu prawdy i tylko prawdy cała rodzina była już porządnie zestresowana.

Sędzina wyciągnęła wszystkie argumenty, których wcześniej używał już dyrektor  – o możliwości zorganizowania komunii w Szwajcarii, o tym, że przecież są samoloty, zarzuty, że rodzina się nie integruje… I dołożyła nowe od siebie:

–       A Pan ma prawo jazdy? Dlaczego Pan nie wracał sam z dziewczynkami?

Rodzina zaniemówiła… Sam 2000 kilometrów z dwoma ośmiolatkami? Zostawiając tak chorą żonę, że nie jest w stanie podnieść się z łóżka?

Jak się skończyła ta historia? Uznaniem za winnego ojca rodziny i obciążeniem go kosztami procesu (50 chf). Czyli może strach ma wielkie oczy, ale ten stres…

Obiecałam Wam też drugą historię. Może nie jest aż tak spektakularna, ale dość pamiętna. Jej bohaterką jest Kaśka, koleżanka Lidki, która ucząc się na cudzych błędach, starała się dobrze umotywować prośbę o zwolnienie swoich dwóch córek z zajęć trzy dni po zakończeniu ferii jesiennych. A co się działo? Komunia, choroba, pogrzeb cioci? Nie! Rejs na Karaiby!

Możecie się oburzać, ale gdy się chce wrócić na czas po feriach, a bilety lotnicze są cztery razy droższe niż dzień po, to ręka Wam pięć razy zadrży przed kliknięciem „Przejdź do płatności”… Kaśka, pomna historii Lidki, wysmażyła historię godną Szekspira w swoim uzasadnieniu prośby o zwolnienie dzieci na 3 dni: ślub brata w Miami, w którym mąż Kaśki miał pełnić rolę świadka. Co lepsza, żeby uprawdopodobnić tą historię, sama stworzyła przepiękne zaproszenie na to wydarzenie! Jak je zobaczyłyśmy, spłakałyśmy się ze śmiechu. Jaka była odpowiedź dyrektora? „KATEGORYCZNIE SIĘ NIE ZGADZAM!”. Na szczęście Kaśka nie brnęła dalej w wyjaśnienia ani spotkania z dyrektorem, tylko poszła porozmawiać z nauczycielkami, które, pełne zrozumienia, powiedziały, żeby po prostu w tym terminie zadzwoniła z informacją, że dziewczynki są chore, a one obiecują, że nie przekażą tego dyrektorowi. I tak się jej upiekło!

System szwajcarski bazuje na wierze, że rodzice będą mówić prawdę o powodach nieobecności swojego dziecka w szkole. I tak – do 5 dni nieobecności w szkole nie potrzebne jest zwolnienie lekarskie, należy tylko powiadomić przedtem nauczycielkę, że dziecko będzie nieobecne. Jest to oczywiście duża zachęta dla tych osób, które muszą zwolnić dziecko z innych przyczyn – szczególnie biorąc pod uwagę to, z jakim brakiem wyrozumiałości spotykają się jakiekolwiek inne powody. Ten system niestety uczy dzieci…. nieuczciwości. Dziecko, widząc, że rodzic ewidentnie łże nauczycielce w żywe oczy, uczy się, że prawda czasami nie popłaca, a kłamstwo jest w pewnych okolicznościach akceptowalne. I w taki to sposób system szwajcarski nie jest przygotowany na Polaków…